Memurlara Yasak Olan Şeyler Nelerdir?

Memurlar, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olarak çalışır. Devletin devamlılığını ve kamu hizmetlerinin tarafsız, düzenli bir şekilde yürütülmesini sağlamak için memurların uyması gereken belirli kurallar vardır. Bu kurallar, memurların çalışma hayatında bazı yasaklarla karşılaşmasına neden olur. Peki, memurların yapması yasak olan şeyler nelerdir? İşte detaylar!

Memurların bazı fiil ve hallerde bulunması yasaklanmıştır. Bu yasaklar 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4 üncü bölümünde Yasaklar başlığı altında altı (6) madde halinde yer almaktadır. Bunlar, Toplu eylem ve hareketlerde bulunma yasağı, Grev yasağı, Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı, Hediye alma, menfaat sağlama yasağı, Denetimindeki teşebbüsten menfaat sağlama yasağı, Gizli bilgileri açıklama yasağı şeklinde sıralanmaktadır.

Kamu personelinin bu yasakları yapmaması gerekir. Ayrıca bu bölümde yer almayan siyasi partiye üye olma yasağı, basına bilgi ve demeç verme yasağı, görevleri ile ilgili resmi belge araç ve gereçleri, yetki verilen mahaller dışına çıkarma yasağı gibi ödev ve sorumluluklar içerisinde sayılan yasaklar bulunmaktadır.

Toplu eylem ve hareketlerde bulunma yasağı:  Madde 26 – (Değişik: 12/5/1982 – 2670/10 md.)  (Mülga birinci fıkra: 13/2/2011-6111/117 md.)  Devlet memurlarının kamu hizmetlerini aksatacak şekilde memurluktan kasıtlı olarak birlikte çekilmeleri veya görevlerine gelmemeleri veya görevlerine gelip te Devlet hizmetlerinin ve işlerinin yavaşlatılması veya aksatılması sonucunu doğuracak eylem ve hareketlerde bulunmaları yasaktır.

Grev yasağı:  Madde 27 – Devlet memurlarının greve karar vermeleri, grev tertiplemeleri, ilan etmeleri, bu yolda propaganda yapmaları yasaktır.  Devlet memurları, harhangi bir greve veya grev teşebbüsüne katılamaz, grevi destekliyemez veya teşvik edemezler.

Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı: (1)  Madde 28 – (Değişik: 30/5/1974 – KHK – 12; Değiştirilerek kabul: 15/5/1975 – 1897/1 md.)  Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). (Ek cümle: 8/8/2011-KHK-650/38 md.; İptal cümle: Anayasa Mahkemesi’nin 18/7/2012 tarihli ve E.: 2011/113, K.: 2012/108 sayılı Kararı ile.; (…) (1) Yeniden düzenleme son cümle: 2/1/2014-6514/9 md.) Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.     (Değişik ikinci fıkra: 8/8/2011-KHK-650/38 md.; İptal ikinci fıkra: Anayasa Mahkemesi’nin 18/7/2012 tarihli ve E.: 2011/113 K.: 2012/108 sayılı Kararı ile. (1) Yeniden düzenleme: 2/1/2014-6514/9 md.) Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır.  Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler,

Hediye alma, menfaat sağlama yasağı:  Madde 29 – Devlet memurlarının doğrudan doğruya veya aracı eliyle hediye istemeleri ve görevleri sırasında olmasa dahi menfaat sağlama amacı ile hediye kabul etmeleri veya iş sahiplerinden borç para istemeleri ve almaları yasaktır.  (Ek fıkra: 25/5/2004-5176/9 md.) Kamu Görevlileri Etik Kurulu, hediye alma yasağının kapsamını belirlemeye ve en az genel müdür veya eşiti seviyedeki üst düzey kamu görevlilerince alınan hediyelerin listesini gerektiğinde her takvim yılı sonunda bu görevlilerden istemeye yetkilidir.

Denetimindeki teşebbüsten menfaat sağlama yasağı:  Madde 30 – Devlet memurunun, denetimi altında bulunan veya kendi görevi veya mensup olduğu kurum ile ilgisi olan bir teşebbüsten, doğrudan doğruya veya aracı eliyle her ne ad altında olursa olsun bir menfaat sağlaması yasaktır.

Gizli bilgileri açıklama yasağı:  Madde 31 – (Değişik: 12/5/1982 – 2670/11 md.)  Devlet memurlarının kamu hizmetleri ile ilgili gizli bilgileri görevlerinden ayrılmış bile olsalar, yetkili bakanın yazılı izni olmadıkça açıklamaları yasaktır.

Devlet memurları, kamu hizmetinin düzenli ve tarafsız bir şekilde yürütülmesi için belirli kurallara uymak zorundadır. Siyasi faaliyetlere katılmamaları, ticaret yapamamaları, rüşvet ve menfaat kabul edememeleri, gizli bilgileri açıklamamaları ve görevlerini kötüye kullanmamaları gibi yasaklar, kamu yönetiminde güveni ve tarafsızlığı sağlamak amacıyla konulmuştur.

Bu yasaklara uymayan memurlar disiplin cezalarıyla karşı karşıya kalabilir ve bazı durumlarda görevden alınabilirler. Memurların bu kurallara dikkat etmesi, hem kendi meslek hayatlarını korumaları hem de kamu hizmetlerinin adil ve şeffaf şekilde yürütülmesi açısından büyük önem taşır.

Eğer bir memurun yasaklı bir faaliyette bulunduğuna dair şüphe varsa, ilgili kamu kurumu disiplin soruşturması başlatabilir ve gerekli durumlarda hukuki süreçler devreye girebilir. Bu nedenle, memurların 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nu iyi bilmeleri ve görevlerini bu kurallar çerçevesinde yürütmeleri gerekmektedir.

Sonuç olarak, memurların uyması gereken kurallar, kamu hizmetlerinin tarafsız, güvenilir ve etkin bir şekilde yürütülmesi için konulmuş olup, toplumun devlete olan güvenini korumaya yönelik düzenlemelerdir. Memuriyet hayatında disiplinli ve kurallara uygun hareket etmek, hem memurun kariyeri hem de kamu hizmetlerinin kalitesi açısından oldukça önemlidir.